Yapay Zekâ, günümüzde olduğu gibi önümüzdeki yıllarda da en hızlı büyüyecek alan olarak öne çıkıyor. Genel amaçlı dil modelleri (ChatGPT, Gemini gibi) artık yalnızca bir başlangıç olarak görülüyor. Asıl büyük dönüşüm, sağlık, finans, hukuk gibi sektörlere özel geliştirilen “vertikal AI” [9] sistemlerinde yaşanacak. Forbes, bu teknolojilerin iş süreçlerini 10 kata kadar hızlandırabileceğini ve milyarlarca dolarlık pazarlara dönüşeceğini vurguluyor.
Çoğu şirket, kapsamlı endüstri verilerini ve uzmanlığını, sektöre özgü gereksinimleri hedefli çözümler sunan anlamlı çıktılara dönüştürecek bir modele ihtiyaç duyar. Bu modeller, hizmet ettikleri belirli sektör veya kullanım durumları için özel olarak tasarlanmış algoritmalar gerektirir. [9] Bu da yapay zeka da alınması gereken uzunca yol olduğunu gösteriyor.
Ayrıca yapay zeka sistemlerinin güvenilirliği ve şeffaflığı için geliştirilen "AI TRiSM" (Trust, Risk and Security Management) altyapıları, özellikle şirketlerin AI modellerine olan güveni artırmak adına kritik rol oynuyor. [10]
Tam bu noktada gelişmelerden haberdar olmak için açıklamadaki bağlantıları topluluğumuza katılabilirsiniz.
Ağ teknolojileri ve bağlantı altyapısı, sıfır gecikmeli (zero-latency) iletişim hedefiyle yeniden şekilleniyor. 6G, Wi-Fi 7, bulut ve uç (edge) bilişim sistemleri, gerçek zamanlı veri işleme ihtiyacına cevap veriyor. Özellikle yapay zekâ ile çalışan cihazlar için veri gecikmesini sıfırlamak, sağlık ve savunma gibi alanlarda kritik önem taşıyor. Robotlarla sıfır gecikmeli ameliyatlar buna bir örnek.
Diğer yandan 2030'a kadar dünya mobil veri trafiğinin %80’inin 5G üzerinden gerçekleşmesi ve ardından 6G’ye geçilmesi bekleniyor. Bu durum, DevOps prensiplerinden uyarlanan platform [15] mühendisliği (platform engineering) gibi kavramları da hızla gündeme taşıyor. [Kaynak: Pluralsight, El País]
Siber güvenlik, zero trust ve tehdit modelleme teknolojileri, yeni nesil risk yönetiminin merkezine oturmuş durumda.
Yapılan bir ankete göre 2022 Aralık ayında 10,54 milyondan fazla IoT saldırısı rapor edildi. [5] Aynı zamanda tedarik zinciri saldırılarında %600 artış yaşandı [5] ve Security Magazine’e göre her gün 2.200 siber saldırı gerçekleşiyor. [5]
Siber tehditlerin her geçen gün arttığını düşündüğümüzde siber güvenlik teknolojilerindeki gelişimlerin ne denli önemli olduğu görülüyor. Bunun yanı sıra yapay zekâ destekli siber güvenlik sistemleri de klasik antivirüs yaklaşımlarının ötesine geçiyor.
Continuous Threat Exposure Management (CTEM) adı verilen yeni nesil önleyici sistemler, kurumsal ağların 7/24 tehdit simülasyonlarıyla test edilmesini sağlıyor. Bu yaklaşımla yönetimin anlayabileceği, iş birimlerinin destekleyebileceği ve teknik ekiplerin kılavuz olarak kullanabileceği uygulanabilir bir güvenlik planı oluşturabilir. [7]
Diğer yandan AI ile entegre çalışan siber güvenlik çözümlerinin önümüzdeki 5 yıl içinde olmazsa olmaz hale geleceğini belirtiliyor. [6]
Temiz enerji, iklim teknolojileri ve batarya sistemleri, yatırımcıların radarında yer alan en güçlü alanlardan biri haline geldi. Güneş ve rüzgar enerjisi yatırımları daha artarken küçük modüler nükleer reaktörler (SMR), dalga enerjisi, hidrojen yakıtları ve ileri düzey batarya sistemleri bu alandaki yeni büyüme başlıkları arasında yer alıyor.
Forbes ve International Energy Agency (IEA) bu dönüşümün, enerji depolama kapasitesinde en az 5 kat artış yaratacağını öngörüyor. [13]
Diğer yandan MIT Profesörü Christopher Knittel, güneş enerjisinin düşük maliyetli olmasının sadece ucuz bir elektrik kaynağı olduğundan çok fazla benimseneceğini kabul etti. [8]
Sağlık teknolojileri, biyoteknoloji ve insan vücudu ile teknolojinin entegrasyonu (bioconvergence), önümüzdeki yıllarda devrimsel gelişmelere sahne olacak. İstenmeyen virüsleri bulmak ve ortadan kaldırmak için mikroplar tarafından kullanılan bir bağışıklık sistemi olan CRISPR [14] teknolojisiyle gen düzenleme artık klinik seviyeye gelirken, giyilebilir cihazlar (Apple Watch, Oura Ring gibi) sadece aktivite takibi değil; sağlık teşhisi ve önleyici tedaviye de katkı sağlamaya başladı.
Bioconvergence ise biyoloji ve mühendisliğin birleşimiyle gelecekte hem tarımda hem de sağlıkta yapay organ üretimi, mikro sıvı laboratuvarları gibi yenilikleri mümkün kılıyor.
İleri üretim teknolojileri, robotik sistemler ve 3D baskı, özellikle sanayi ve otomotivde ihtiyaç haline geldi. Neuromorfik hesaplama gibi yeni nesil işlem mimarileri, yapay zekânın insan beynine yakın enerji verimliliğiyle çalışmasını sağlıyor. 3D baskı teknolojileri ise yalnızca plastik veya metal değil, insan dokusu üretimi için de kullanılıyor.
Blockchain ve ACES (Autonomous, Connected, Electric, Shared) sistemleri, yeni bir dijital ekonomi altyapısı inşa ediyor. Artık blokzincir sadece kripto para ile anılmıyor; veri mülkiyeti, telif hakkı, kimlik doğrulama, akıllı sözleşmleler, merkeziyetsiz uygulamalar gibi birçok alanda çözümler sunuyor. Elektrikli, bağlantılı, paylaşımlı araçlar (ACES) ise şehir içi ulaşımı tamamen dönüştürüyor. Özellikle Çin ve Hindistan, bu alanda büyük yatırımlar yapıyor. [Kaynak: Forbes, WEF, Times of India]
Immersive reality (sanal ve artırılmış gerçeklik) teknolojileri ve insan artırımı (human augmentation), özellikle eğitim ve iş dünyasında yeni bir etkileşim çağı başlatıyor. Apple Vision Pro gibi cihazlar, iş yerini veya eğitimi fiziksel mekândan bağımsız hâle getiriyor. Ayrıca gerçek zamanlı dil çevirisi, gözlüklerle eş zamanlı altyazı, sinirsel arayüzler (BCI) gibi uygulamalar günlük hayatın parçası hâline gelmek üzere. [Kaynak: The Australian, WEF, MIT Technology Review]
Drone teknolojileri ve hava taşımacılığı sistemleri, yani Advanced Air Mobility (AAM), şehir içi ulaşımda devrim yaratmaya hazırlanıyor. Bu sistemler, özellikle trafik sıkışıklığı sorununu azaltmak ve hızlı, çevre dostu ulaşım imkanı sunmak için tasarlanıyor. Elektrikli dikey kalkış ve iniş yapabilen araçlar (eVTOL), bu alandaki en yenilikçi teknolojilerden biri olarak öne çıkıyor. Birçok firma ve havacılık şirketi, bu araçların prototiplerini geliştirip test ediyor; bazıları ise yakın gelecekte ticari operasyonlara başlamayı hedefliyor. eVTOL araçları, sıfır emisyonlu olmalarıyla çevre dostu bir ulaşım alternatifi sunarken, özellikle kentsel hava taksi hizmetleri, acil sağlık müdahaleleri ve lojistik alanlarında kullanılması bekleniyor.
Savunma sanayii çözümleri de pek çok ülkenin odaklandığı temel gereksinimlerden biri haline geldi. Savaş uçakları, insansız hava araçları, drone teknolojileri yazılım ve yapay zekanın hızlı gelişimine adapte olmaya başladı bile.
İnternetin ortaya çıkmasıyla başlayan küresel e-ticaretin pazar büyüklüğünün 2023 yılında 25,93 trilyon ABD doları olduğu tahmin ediliyor ve 2030 yılına kadar 83,26 trilyon ABD dolarına ulaşacağı tahmin ediliyor. [16]
Peki bence 2030 yılında hangi meslekler önemli olacak ve hangileri önemini yitirecek?
Yeni bir kavram olan Prompt Engineering, birkaç yıl boyunca revaşta olsa da yapay zekanın bu konuda hızla gelişmesiyle bu mesleğin henüz başlarında evrimleşeceğini düşünüyorum. Sadece komut giren insanlardan ziyade birden fazla yapay zekayı entegre çalıştırabilen kişiler mesleklerinde ön plana çıkabilir.
Ziraat mühendisliği, tarım ve hayvancılık dünya nüfusunun hızla artmasıyla en çok talep gören iş alanı olacak. Eğer yeni teknolojilere adapte ürünler ortaya koyulabilirse sektörün hem gıda güvenliğini sağlamada hem israfı önlemede etkili olacağını düşünüyorum.
Pek çok sektörden elde edilen büyük verilerin düzenlenmesi, kontrol edilmesi için kalifiye veri mühendislerine olan talep artacak.
Tekstil mühendisliği de temel ihtiyaçlardan birine hitap ettiğinden teknolojiyle birlikte çok daha geniş bir alana yayılacak.
E-ticaret kavramının isim değişikliğine gidebilecek derecede değişeceğini düşünüyorum. İnternet sitelerindeki alışveriş deneyimlerinin iyileştirilmesi, maliyetlerin azaltılması için çeşitli inovasyonlar sunan kurumlar hızla öne geçebilir.
Ayrıca dijital reklamcılıkta veri odaklı sistemler ön plana çıkacak.
Peki hangi sektörlere talep azalacak?
Otomasyon sistemleri nedeniyle veri girmek için insan desteği büyük oranda azalacak. Muhasebecilik için dijital çözümler geliştirilecek ve geleneksel muhasebeciliğe olan talebi azaltacak. Çağrı merkezi elemanlarına olan ihtiyaç yapay zeka nedeniyle azalacak.
İnternet bankacılığının ortaya çıkmasıyla sözleşme imzalama dahil pek çok işlem internet üzerinden gerçekleşiyor. Bu durum daha da yaygınlaşacak ve süper şubeleri yaygınlaştıracak. Sektördeki çalışanları da bu durum etkileyecek.
Seyahat acentelerine ve tur danışmanlarına olan ihtiyaç yapay zeka desteğiyle daha da azalacak. Geleneksel gazetecilik geleneksel bir hal alacak. Kasiyer ve market görevlilerine olan talepler yapay zekâ destekli alışveriş sistemleri nedeniyle azalacak.
Otonom araç teknolojisi daha da yaygınlaşacak ve bu durum şoförlük kavramını değiştirecek. Düğün kameramanları ve klasik fotoğrafçılar daha da azalacak. Dijital ajandalar sekreterlere olan ihtiyacı azaltacak.
Blog yazarlığı, sosyal medya içerik üreticiliği kavram değiştirecek.
Önümüzdeki yıllar, teknolojinin hayatımızı kökten değiştireceği bir dönem olacak. Yapay zekâdan temiz enerjiye, sağlık teknolojilerinden hava taşımacılığına kadar birçok alan hızla büyüyor ve yeni fırsatlar sunuyor. Siz de bu değişimin bir parçası olun, araştırın, öğrenin ve harekete geçin. Çünkü “Gelecek, hazır olanların değil, cesaret edenlerin olacak.”
Kaynaklar
-
https://www.forbes.com/sites/investor-hub/article/top-sectors-to-invest-2025
-
https://www.pluralsight.com/resources/blog/tech-operations/tech-in-2030
-
https://www.gadgetreview.com/breakthrough-innovations-shaping-tomorrows-world-by-2030
-
https://custommapposter.com/article/the-world-in-2030-top-20-future-technologies/1781
-
https://www.pwc.com/us/en/tech-effect/ai-analytics/responsible-ai-cybersecurity.html
-
https://cams.mit.edu/wp-content/uploads/2023-05-15-WSJ-How-AI-Will-Change-the-Workplace.pdf
-
https://www.iea.org/reports/batteries-and-secure-energy-transitions
-
https://news.stanford.edu/stories/2024/06/stanford-explainer-crispr-gene-editing-and-beyond
-
https://learn.microsoft.com/en-us/platform-engineering/what-is-platform-engineering
-
https://www.grandviewresearch.com/industry-analysis/e-commerce-market
İlk yorumu paylaşan siz olun.