İrade Nasıl Güçlendirilir? İrade Terbiyesi Kitabından Notlarım

Jules Payot’un İrade Terbiyesi, iradenin nasıl terbiye edileceği üzerinde duran, 1900’lü yıllarda yazılmış bir psikoloji ve kişisel gelişim kitabıdır. İngilizce basım ismi The Education Of The Will olan kitapta Payot; isteksizliği yenme, amaç belirleme, cinsel uyarımların kontrolü, kötü arkadaşlarla baş etmek, tembellik yerine çalışmaya yönelmek, iyi düşünceyi kötü düşünceye tercih etmek, fiziksel sağlık için harekete geçmek gibi konu başlıklarında irade terbiyesini ele almaktadır.

Yazıma devam etmeden önce sizlere birkaç soru yöneltmek istiyorum?

1. İradenin kelime anlamını biliyor musunuz?
2. Size göre irade terbiyesi ne demek?
3. İradesini terbiye edebilen bir insan ne kazanır?
4. Hayat amacınızın olduğunu düşünüyor musunuz?
5. Çevrenizdeki arkadaşlarınızı nasıl tanımlarsınız?
6. Gün içerisinde hangi alışkanlıklara daha çok vakit ayırıyorsunuz? Sosyal medya, kitap okumak, yazı yazmak, sigara kullanmak, egzersiz yapmak vb. olarak listeleyebilirsiniz.
7. Yapmanız gereken işleri ne sıklıkta ertelersiniz? Çalışma takviminiz var mı?
8. Zaman yönetiminin bir saçmalık olduğunu düşünüyor musunuz?
9. Genellikle hangi tür besinleri tüketiyorsunuz? Abur cubur ile aranız nasıl?
10. Canınızın sıkıldığını hissettiğinizde ilk olarak ne yapıyorsunuz?

Sorular artırılabilecek olsa da yazı dahilinde bunları cevaplamanız yeterli olacaktır. Yazının ilerleyen kısımlarına geçmeden önce sorular üzerinde oldukça düşünmemiz gerekecek. Çünkü her soru kendinizi tanımanızı sağlayan bazı cevapları barındırıyor. Soruları cevaplamak için bir kağıt ve bir kalem ya da bir dijital ekran yeterli olacaktır. Ek olarak, sorular hakkındaki görüşlerinizi yorumlar kısmından da belirtebilirsiniz. Şimdi irade terbiyesinde nelerin önemli olduğunu maddeler halinde incelemeye geçebiliririz.

İrade bir kastır benzetmesini duymuş olabilirsiniz. Peki neden irade bir kasa benzetilmektedir? Vücudumuzdaki kaslar belirli bir çalışma ve çaba sonucunda yırtılarak gelişimini ve büyümesini sürdürür. Böylelike daha kuvvetli bir vücuda sahip oluruz. Bunu irade bir kastır önermesi açısından incelediğimizde şu sonucu çıkarabiliriz. İrade çalıştıkça kuvvetlenir. Kesinlikle.

Mesela hazır gıda ve abur cubur tüketen birinin daha sağlıklı besinleri hayatına dahil etmek için harekete geçtiğini düşünelim. Bu kişi her zamanki gibi bir gofret tüketmek istediğinde kendine dur diyebildiği taktirde bir sonraki seferde daha kolaylıkla kendini kontrol edebilecektir. Bu ve benzeri her sınamaya karşı vereceği olumlu tepki iradesini sağlamlaştırmaya yardım edecektir.

Çaba göstermekten ve özellikle süreklilik gerektiren bir çabadan korkarız. - İrade Terbiyesi

Daha önce hiç bir işi tamamlamanız gerektiği ancak bunun için isteğinizin olmadığı bir durum içinde bulundunuz mu? Örneğin, bir proje ödevini son güne kadar ertelediğiniz ya da kitap okumak için binbir türlü bahane ürettiğiniz oldu mu?

İsteksizlik ve can sıkıntısı kişinin bir görev için düzenli çaba göstermesini engelleyen oldukça önemli faktörlerdir. Can sıkıntısı ve isteksizlik o kadar yoğun duygulardır ki kalkıp ufak zorluk gerektiren bir işi yapmak yerine hızlıca haz sağlatan yemek yemek, telefonda gezinmek gibi işleri yapmamıza sebep olur.

Misal bir plan yaptınız ve planınıza göre bugün bir makale yazmanız gerekiyor ancak diğer taraftan canınız oldukça sıkılıyor ve telefonda video izlemek daha cazip geliyor. Bu durumda sizin hangi meşgaleye yöneleceğiniz iradenizi ne kadar terbiye etmiş olduğunuza bağlı. Dopamin denilen bir maddenin bu durum üzerinde etkisi büyük. Dopamin kavramının ne olduğu üzerinde bir yazı yazmayı düşünüyorum ki yazdığım taktirde buraya bir link koyarım. Pek tabi bunun haricinde pek çok sayfada dopamin kavramının ne olduğu ve ne işe yaradığı üzerinde duruluyor. Kısa bir aramayla ulaşabilirsiniz.

Buradan çıkarılacak sonuç şu ki biri olağanca isteksizliğine rağmen, yapması gereken ve düzenini aksatmayacak bir görevi tamamlayabiliyorsa o kişi iradesini terbiye etme konusunda kendini geliştirmektedir.

Bir amaca sahip olmak hayat yolculuğunda bir yol haritası edinmeye benzetilebilir. Yol haritanız olmadığında yaptıklarınızın da tutarlı olması gerekmez. Her gün bir önceki güne benzer, sıradan olarak ilerler. Ancak bir amaca sahip olunduğunda harcanacak vaktin de önemi artar.

Eğer bir insanın hayatında nereye gitmek istediği, nasıl bir kariyer hedeflediği, ne tür şeylerden hoşlandığı belirsizse, bunlar üzerine düşünmesi, kendine sorular sorması doğru bir yol çizmesine yardımcı olabilir.

Kişi tembellik yüzünden kendini tamamen bırakırken ortamın da ahlaki açıdan korunaksız hâle gelmesine sebep olur. Diğer bir deyişle tembellik insanı şehvete iter. - İrade Terbiyesi

İhtiras, aşırı güçlü istek anlamındadır. İhtiras, insanı tembelliğe götüren etkenlerden biridir ve etkisi kısa sürelidir. Bir bireyin şehvet ve ihtiras duygularını kontrol etmesi gerekir. Aksi taktirde insani duyguların yerini hayvani duyguların kaplamasına, kişinin kendisini tanıyamayacak hâle gelmesine ortam hazırlanmış olur.

Günümüzün en büyük problemlerinden biri olan pornografik içeriklerin bir tıklama kadar yakında olması ise bu durumu günümüzde daha büyük sorun haline getirmektedir. Kitabın yazıldığı tarihte internet ve kamera teknolojisinin bu kadar gelişmediğini düşünürsek bugün için genç, yaşlı ve çocukların büyük bir bataklıkla yan yana olduğunu anlayabiliriz. Ne yazık ki bu durum insanın şehvetini kontrol etmesini de bilhassa zorlaştırmaktadır.

İrade terbiyesi kitabında Jules Payot, genel olarak genç bireylerin iç enerjilerini doğru yere kanalize etmeleri gerektiğini sıklıkla vurgular. Kitabı okurken 1900’lü yılların günümüze ne kadar da benzer olduğunu düşündüğümü söylemeliyim. Bunun sebebi insanların teknoloji kadar büyük değişim geçirmemesi olabilir.

Ayrıca Payot, gençlerin cinsel içerikli düşüncelerden kaçınarak hayallerini temiz tutmalarını öğütler. Tembellik ve şehvetin doğru orantılı olduğunu ve ihtirası yönetmenin boş vakitleri doldurarak çalışmaya yönelmekle mümkün olduğunu gözler önüne serer.

Geleneklerin bireylerin evliliğine mani olabileceğini ve bundan dolayı nice gençliğin heba edildiğini de ekler.

Amaçsız, içi boş bir akıl, içgüdüsel arzulara hizmet etmekten başka bir şeye yaramaz.

Bu konu dahilinde bakacak olursak bireyin iradesini terbiye etmesi günümüzde geçmiş asırlara göre pek zordur ki sebebi internetin ağırlıklı olarak cinsel içerikli dikkat dağıtıcıları kolaylıkla ulaşılabilir kılmasıdır. Pornografi ve mastürbasyon bağımlılığı nedeniyle kendini kontrol edemeyen, ihtirasına teslim olan, can sıkıntısı yaşayan ve problem çözme yeteneğini yitiren pek çok insan vardır ve bu araştırmalarla da sabittir. Bu konuda kendinizi sorgulamanız ve çözüm üretme yolunda derhal adım atmanız zihin ve beden sağlığınızı muhafaza etmeniz açısından gereklidir. Kendinize birtakım sorular sorarak veya araştırma yaparak başlayabilirsiniz.

Arkadaş dediğimiz figürün arkasında geleceğimizin azılı düşmanı olabilir. - İrade Terbiyesi

İlk başta sorduğum soruyu hatırlayalım. Çevrenizdeki arkadaşlarınızı nasıl tanımlarsınız?

İnsan, en çok vakit geçirdiği 5 kişinin ortalamasıdır. - Jim John [1]

Kötü arkadaşlıklar bir insanın hayatını altüst edebilir. Kişinin kötü alışkanlıklara sahip olmasına, doğrudan uzaklaşmasına, ihtirasa kapılmasına, sağlığını riske atmasına neden olabilir. Arkadaş seçimini doğru şekilde yapmak ve buna ehemmiyet vermek bilhassa önemlidir.

Ayrıyeten arkadaş ortamlarında konuşulucak konuların bireyin gelişimine ufak da olsa katkı sağlaması gerekir.

İradesini güçlendirmek isteyen birinin çevresine dikkat etmesi ve hayatını kötü arkadaşlıklardan arındırması esastır.

Tefekkür ederken zararlı gerçeklerdense yararlı kurguları tercih edeceğiz. Tefekkürdeki gaye yalnızca yarar sağlayabilmektir. - İrade Terbiyesi

Payot, bu bölümde insanın içindeki olumsuz ve olumlu duyguları açığa çıkarmasının, kendisinde bir “içsel damıtma” yapmasının önemi üzerinde durmaktadır. Tefekkürün ruhumuzda güçlü duygular ve tepkiler uyandırdığı taktirde görevini tamamlamış olduğundan bahseder.

Başarının sırrı amacımıza hizmet edecek güçleri bir araya toplamak ve hedefimiz için faydalı olan her şeyden istifade edebilmektir.

Payot, geçmişteki düşünürlerin fikirlerini de masaya yatırarak kendi görüşlerini belirtir. Bunlardan birisi bireyin kişiliğinin değişmez oluşu görüşüdür. Payot, kitabında bu görüşün aksini savunmaktadır. Bir insanın istediği taktirde değişebileceğini savunmaktadır.

Kendimden gözlemlediğim kadarıyla da şunu söylebilirim ki bir insan çevresini değiştirmek yerine kendini değiştirmeyi isterse başarılı olabilir. Çevrenizdeki insanları değiştirmek için kılı kırk da yarsanız pek faydası olmayacaktır. Ancak kendinize odaklandığınızda ve değişmek istediğinizde bunun mümkün olduğunu görebileceksiniz.

Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur. - Mustafa Kemal Atatürk

Bedensel zayıflık, cılız iradeye ve yetersiz, bitkin dikkate sebep olur. - İrade Terbiyesi

Beden sağlığı korunduğunda zihin sağlığı da bundan nasibini alır. Temiz kanın vücudumuzda dolaşması dikkatimizin artmasına, isteksizliğimizin azalmasına, enerjimizin çoğalmasına neden olur. Hiç bir müddet koştuktan sonra beyninizin performansında artış olduğunu düşündünüz mü? Ya da yürüme esnasında aklınıza yeni fikirlerin hücüm ettiğini ve saatlerdir uğraştığınız problemleri çözdüğünüz oldu mu?

Su götürmez bir gerçek var ki fiziksel sağlığına dikkat eden bir kişinin zihinsel sağlığı da iradesi de güçlü olur. Kendini zinde hisseden bir kişinin kendine olan öz saygısı ve öz güveni artarken iradesini terbiye etme sürecinde de tutunabileceği dayanakları fazlalaşır.

Canlı olduğumuz zamanlarda isteğimiz yüksek, dikkatimiz faal olur. - İrade Terbiyesi

İçimizdeki canlı istek, hislerin ışıldamasını sağlar. İçimizde isteme iradesi olmayınca soğuk, cansız, renksiz, tamamen soyut ve etkisiz bir psikolojik hâl olarak kalırlar. - İrade Terbiyesi

Hisler irade terbiyesi sürecinde önemli yer tutarlar. Çünkü duygusal haller zekanın vereceği yanıtı besler. Nasıl yani? Payot kitabında bu konuyu şu örnekle gösteriyor: Bir misafirin aniden eve gelmiş olması sonucunda beliren utanma duygusu, kişinin hızlıca kıyafetlerini değiştirmesine, odasını düzenlemesine sebep olur.

Payot, duyguların bilincimizdeki gerçek görüntüleri kovduğunu ve yerine hayali görüntüleri yerleştirdiğini söyler. Aynı zamanda güçlü duyguların zayıf duygulardan baskın olduğunu da ekler.

Toplumsal baskı ve reddedilme korkusu da duygusal hallerin bir yansımasıdır bana kalırsa. Örneğin, x alışkanlığını bırakmayı düşünen birisi bu hedefini sosyal medyada geniş kitlelere duyurduğunda o hedefini gerçekleştirme yönünde daha motive hisseder. Çünkü ortada toplumsal baskı vardır. Yine benzer bir örnek olarak bir kişi aşk duygusunun etkisiyle daha önce yapmadığı davranışları da gösterebilir.

Buradan şu sonucu çıkarabiliriz: İrade terbiyesi sürecinde duygusal hallerin iyice tanınması, duygu yönetimi ve hislerin doğru şekilde kullanılması kritiktir.

Her geçen dakikanın ne kadar değerli olduğunu hatırlamak gerek. Yaşamımızın büyük bir kısmını tamamlarken pişman olmak istemiyorsak vaktimizin değerini erkenden anlamaya çalışmalı ve ona göre yaşamaya başlamalıyız. Zaman yönetimi ve vaktin değerli kullanılması konusunda yazmış olduğum bir yazıya takip eden linkten ulaşabilirsiniz.

Burada Jules Payot’un vermiş olduğu çok güzel bir örnek var. Öğlen yemeklerinin her zaman geç yenmesinden rahatsız olan François d’Aguesseau bir gün eşine bir kitap verir. Yemeği beklediği çeyrek dakikalarda yazdığı bir kitaptır.

Tek seferde kocaman bir işi bitirmeye çalışmak oldukça verimsiz ve gereksiz bir çabadır. Bunun yerine sürekli olarak kocaman işleri parçalara bölmek ve belirli düzende bu alt işleri tamamlamak daha hızlı ve verimli ilerlememizi sağlayacaktır.

“Zaman, onu doğru kullanana yanlış yapmaz.” - İrade Terbiyesi

İrade terbiyesi kitabına bir yandan göz gezdirirken ne kadar da çok satırı atladığımı fark ediyorum. Bu kitabı işte bu yüzden seviyorum: Her bir paragrafı önemli bilgiler, tavsiyeler içeriyor. Okudukça ne Payot’un pek çok konuda ne kadar haklı olduğunu fark ediyorum. Yaklaşık bir asır önce yazılan bir kitabın bugünümüze bu kadar ışık tutması gerçekten inanılmaz. Yazı boyunca Jules Payot’un İrade Terbiyesi kitabı temel alarak irade nasıl terbiye edilir sorusunu hayat amacımızı bulmak, stres yönetimi, cinsel dürtülerin kontrolü, tembellik yerine çalışmaya başlamak, kötü arkadaşlar yerine iyi arkadaşlar seçmek, zihin ve beden sağlığını korumak gibi başlıklar dahilinde cevaplamaya çalıştım. Kendi düşüncelerime de verdiğim yazım umarım sizler için faydalı olmuştur.

Peki siz irade terbiyesinde en çok nerede zorlanıyorsunuz?

1. https://ortapia.com/en-cok-vakit-gecirdigin-5-kisinin-ortalamasisin