Büyük Veri Nedir? Big Data Kullanım Alanları Nelerdir?

Sözlük anlamına baktığımızda Büyük Veri (Big Data) ; geleneksel veri işleme uygulama yazılımı tarafından ele alınamayacak kadar büyük veya karmaşık olan veri kümelerini analiz etme, sistematik olarak bilgi çıkarma veya bunlarla başka şekilde ilgilenme yollarını ele alan bir alandır. (ayr. bkz.) Diğer bir deyişle, Büyük Veri; çeşitli kaynaklardan edinilen devasa büyüklükteki verilerin gelişmiş yazılımlar tarafından anlamlandırılması ve kullanılmasıdır. Nedir bu çeşitli kaynaklar? Websitelerinde gezinirken bırakmış olduğumuz izler, sosyal medya platformlarında toplanılan bilgiler, ağ günlükleri, loglar, fotoğraf ve videolar olarak sıralayabiliriz.

Büyük veri, artan hacimlerde - Volume - ve öncekilere göre daha yüksek hızda gelen -Velocity- ve daha da çeşitlilik içeren - Variety - verilerdir. Bu 3V olarak biliniyor. Son yıllarda verilerdeki hızlı değişim ve çeşitlenme Değişkenlik (Variability), farklı kaynaklardan gelen bu bilgilerin verilerin doğruluğuna katkı sağlaması Doğruluk (Veracity) kavramlarını ortaya çıkarmıştır. Kısaca bahsettiğim 5V kavramlarını yakından inceleyelim.

• Artan Hacim (Volume);  yıllar geçtikçe veri depolama maliyetlerinin düşmesi kuruluşların verileri daha kolaylıkla depolayabilmelerine olanak sağlıyor. Bununla beraber veri gölcüklerinin - data lakes- hacmi ve sayısı artıyor. Sonucunda Büyük Veri'nin hacmi genişlemeye devam ediyor.

• Hız (Velocity); veriler yıllar geçtikçe gelişen teknolojiyle birlikte daha hızlı şekilde hareket eder. Veriler böyleikle daha hızlı, gerçek zamana yakın şekide çözümlenebilir.

• Çeşitlilik (Variety); veriler sayılar, metinler, e-postalar, fotoğraflar ve videolar, ses kayıtları gibi birçok farklı biçimde gelir

• Doğruluk (Veracity); milyonlarca farklı kaynaktan gelen milyarlarca verinin analiz edilmesi, sonuçların doğruluğunu arttırır.

• Değişkenlik (Variability); gelen verilerin hızla akması, verilerin hızla değişmesiyle sonuçlanır.

Büyük veri bu zamana kadar birçok alanda, birçok kurum tarafından sonuçları iyileştirmek, avantaj kazanmak, doğru hamle yapmak amacıyla kullanıldı ve kullanılamaya da devam ediyor. Hastaneler, hastalara yönelik kaliteli, hızlı hizmet sunmak, personel-hasta ilişkisini iyileştirmek için kullanırken bankalar, kullanıcıların isteklerine, davranışlarına - giriş-çıkış saati, sıklıkla kullandıkları işlemler, harcama miktarları gibi- göre daha etkileyici bir hizmet sunmak için büyük veriyi kullanmaktalar. Benzer şekilde, e-ticaret sitelerinde ya da uygulamalarında yapmış olduğumuz alışverişlerimiz de bizim alışkanlıklarımız hakkında önemli bilgiler vermektedir.

• Sağlık: Kanser tedavisinde tümörlerin eğiliminin tespiti, hastanelerde personellerin doğru zamanda doğru yerde konumlandırılması, gereksiz acil servis ziyaretlerinin azaltılması, bulaşıcı virüsler gibi olağanüstü durumlarda hangi yaş aralıklarının ne oranda etkilendikleri büyük veri yarıdmıyla çözümlenebilir. Dahası yapılan test sayıları ve sonuçları, bu sayısal verilerle tarihler arasındaki ilişkiler yardımıyla doğru adımları atmamız da büyük verinin sağladığı faydalardandır. Ve bunlar verebileceğim örneklerden sadece birkaç tanesi. (ayr. bkz. )

• Ekonomi alanında büyük veri; paylaşımlar, beğeniler vb. sosyal medya aktiviteleri, arama motorlarına gelen sorgulardaki muazzam veriler, bıraktığımız izlere göre gösterilen reklamlar ile bizlerin alışveriş tercihlerini yönlendirmektedir. Verilerin gerçek zamanlı olarak kullanılabilmesi de büyük avantaj sağlamaktadır. Bununla beraber borsa dinamikleri (Moat ve ark.13), çevrimiçi piyasaların işleyişi de (Einav ve ark.14) büyük verinin kullanıldığı yerlerden bazılarıdır.

• Eğitim alanında büyük veri ile; insanların okuma alışkanlıkları -ne türde ne sıklıkla nerede okuma yaptıkları- hakkında, çevrimiçi gerçekleştirilen testler ve deneme sınavlarında öğrencilerin tutumları -sorulara ayırdıkları vakit, hangi konuda zorlandıkları, hangi sorularda yanlış işaretleme yaptıkları ve hangi soruyu atladıkları gibi- analiz edilebilmekte ve bunlara göre yöntemler oluşturulabilmektedir. Ek olarak, öğrencilere yönelik geliştirilen web sitelerinde, mobil uygulamalarda da veri büyük önem taşımaktadır.

• Politika alanında; yıllara göre oylamalara katılım oranı, oyların dağılımı gibi verilere göre seçmenlerin tercihlerini değiştirmeye yönelik çeşitli kampanyalar yürütülebilmektedir. Malum Facebook'un 2016 yılında kullanıcı verilerini kullanarak seçimlere olan etkisini biliyoruz. (ayr.)

Büyük veri yardımıyla geniş zamana yayılmış araştırmalarda yapılmaktadır. 2.5 milyon New York City okulundaki öğrencilerinin idari verilerinin, (20 yıl sonra) yetişkin olduklarında yapmış olduklarıyla ilişkisi gözlemlenebilmiştir. (Chetty, Friedman ve Rockoff15 (2011) (ayr. bkz) Böylelikle büyük veri iyi bir öğretmene sahip olmanın katma değerini; verilerdeki yüksek ayrıntı düzeyi, çok sayıda öğrenci için test puanı verilerini ve sonraki vergi kayıtlarını birbirine bağlayarak anlaşılmasını mümkün kılar.

"The Securities Exchange Commission (SEC), finansal piyasa faaliyetlerini izlemek için Büyük Veriyi (Big Data) kullanıyor. Şu anda finansal piyasalardaki yasa dışı ticaret faaliyetlerini yakalamak için ağ analitiği ve doğal dil işlemcileri kullanıyorlar." (ayr. bkz.)

Florida Üniversitesi'nde ise Büyük Veri (Big Data) ücretsiz hasta verileri ve Google Haritalar ile kronik hastalıkların yayılma durumunun gözlemlenebilmesinde daha hızlı ve verimli adım atmayı sağlayan görsel veriler oluşturmak için kullanılmıştır.

İstesek de istemesek de hayatımızın büyük bir bölümünü, karar verme şekillerimizi etkileyebilen Büyük Veri (Big Data) birçok sektörde etkin bir şekilde kullanılıyor. Önümüzdeki yüzyılda büyük veri dudak uçuklatacak düzeyde büyüyecek ve neredeyse her sektörde kullanılabilecektir. Unutmayın! Bugün bırakmış olduğumuz izler yarın bizi karşılayabilir.

Değerli vaktinizini ayırdığınız için teşekkür ederim. Bu yazım veya herhangi bir konu hakkında sohbet etmek isterseniz bana ulaşabilirsiniz. Kendinize iyi bakın.